The Horror of Experiencing: A Limit Situation as a Rite of Passage in Adolescent Initiation on the Example of Wajdi Mouawad’s Young Adult Play Pacamambo
Abstract
The article is a study of Pacamambo (2000), a play by Canadian writer Wajdi Mouawad, which combines the features of an initiation drama with horror elements and shows the nightmare of growing up through unexpected encounters with death. The author shows an analogy between the structure of the rite of passage, proposed by Arnold van Gennep and deepened by Victor Turner, and the aspects related to experiencing oneself in a limit situation in terms of Karl Jaspers and to the poetics of horror. On this basis, she proposes to isolate the tragic model of adolescence (next to the classic – idyllic and romantic – suffering) in which the role of traditional rites is replaced by a limit experience. It indicates that this is a model that we can often come across in contemporary young adult dramas and even in plays for children. She also distinguishes the concept of initiation drama, which still remains outside the area of interest of literary scholars.
Keywords
adolescence; young adult drama; coming-of-age drama; horror; rite of passage; Pacamambo; limit situation; Wajdi Mouawad
References
Baluch, A. (1998). Powieść inicjacyjna (na przykładzie wybranych utworów). W: Czyta, nie czyta… (o dziecku literackim) (s. 91–99). Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Bucholc, G. (2013). Pełnoprawny widz. Teatr, 12. Pobrane z: http://www.teatr-pismo.pl/przeglad/662/pelnoprawny_widz/.
Czyżak, A. (2003). Modele inicjacji. Wobec wspólnoty – przeciw wspólnocie. W: W. Gutowski, E. Owczarz (red.), Z problemów prozy. Powieść inicjacyjna (s. 341–351). Toruń: Dom Wydawniczy Duet.
Eliade, M. (1997). Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne (K. Kocjan, tłum.). Kraków: Znak. (wyd. oryg. 1959).
Gemra, A. (2001). Doświadczenia grozy. Kilka słów o horrorze. Prace Literackie, 39, 183–194.
Gromadzka, B. (2016). O potrzebie mitu. W beczce chowany Roberta Jarosza w odbiorze gimnazjalistów. W: M. Wiśniewska, M. Wróblewski (red.), Teatr i dramat dla dzieci i młodzieży (s. 41–52). Toruń: WN UMK.
Has-Tokarz, A. (2011). Horror w literaturze współczesnej i filmie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Illg, J. (1983). Konstrukcja postaci w powieściach inicjacyjnych Tadeusza Micińskiego. Pamiętnik Literacki, 74(3), 101–117.
Jaskulska, S. (2013). „Rytuał przejścia” jako kategoria analityczna. Przyczynek do dyskusji nad badaniem rytualnego oblicza rzeczywistości szkolnej. Studia Edukacyjne, 26, 79–97.
Jaskulska, S. (2016). Współczesne rytuały przejścia z dzieciństwa do dorosłości: baśń o Śpiącej Królewnie. W: A. Grabowska, M. Zaorska (red.), Bajka, baśń, legenda i mit w naukowych opracowaniach (s. 45–56). Olsztyn: Katedra UNESCO UWM.
Jaspers, K. (1978). Sytuacje graniczne (M. Skwieciński, tłum.). W: R. Rudziński, Jaspers (s. 220–254). Warszawa: Wiedza Powszechna. (wyd. oryg. 1938).
Jarosz, R. (2006). W beczce chowany. Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży, 22, 197–250.
Karasińska, M. (2007). Fotorealizm? Dozwolone od lat dziesięciu. W: M. Karasińska, G. Leszczyński (red.), Dziecko i teatr w przestrzeni kultury. Tom 2. Świat w teatrze (s. 32–49). Poznań: Centrum Sztuki Dziecka.
Knap, J. (2008). Niesamowitość i groza w literaturze polskiej dwudziestolecia międzywojennego (rekonesans badawczy). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria, 8, 44–55.
Koryś, I., Michalak, D., Zasacka, Z., Chymkowski, R. (2018). Stan czytelnictwa w Polsce w 2017 roku. Warszawa: BN. Pobrane z: https://www.bn.org.pl/download/document/1535441771.pdf.
Kowalska, J. (1999). Obrzędy przejścia w rzeczywistości końca XX wieku. Wprowadzenie. Etnografia Polska, 43(1–2), 21–35.
Leszczyński, G. (2006a). Baśń: rytuał przejścia (rite de passage). W: G. Leszczyński (red.), Kulturowe konteksty baśni. Tom 2. W poszukiwaniu straconego królestwa (s. 41–68). Poznań: Centrum Sztuki Dziecka.
Leszczyński, G. (2006b). Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i w XX wieku. Wybrane problemy. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Molicka, M. (2006). Psychologiczne aspekty aksjologii baśni. W: G. Leszczyński (red.), Kulturowe konteksty baśni. Tom 2. W poszukiwaniu straconego królestwa (s. 110–122). Poznań: Centrum Sztuki Dziecka.
Mouawad, W. (2011). Pacamambo (K. Skorupski, tłum.). Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży, 31, 11–49. (wyd. oryg. 2000).
Papuzińska, J. (1996). Atelier strachu. W: Dziecko w świecie emocji literackich (s. 74–88). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Propp, W. (2011). Morfologia bajki magicznej (P. Rojek, tłum.). Kraków: Nomos. (wyd. oryg. 1928).
Prześluga, M. (2011). Stopklatka. Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży, 32, 221–241.
Rozmarynowska, K. (2012). Sytuacja graniczna jako moment doświadczenia siebie w ujęciu Karla Jaspersa. Studia Philosophiae Christianae, 48(3), 165–183.
Turner, V. (2005). Od rytuału do teatru. Powaga zabawy (M. Dziekan, J. Dziekan, tłum.). Warszawa: Volumen. (wyd. oryg. 1982).
Turner, V. (2010). Proces rytualny. Struktura i antystruktura (E. Dżurak, tłum., J. Tokarska-Bakir, wstęp). Warszawa: PIW. (wyd. oryg. 1969).
Urbańczyk, L. (2014). Horror dla dzieci – korzyści i zagrożenia. Prace literaturoznawcze, 2, 195–206.
van Gennep, A. (2006). Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii (B. Biały, tłum.). Warszawa: PIW. (wyd. oryg. 1909).
University of Warsaw Poland
https://orcid.org/0000-0002-1009-5969
Katarzyna Mazur-Lejman – MA, prepares a doctoral dissertation at the Institute of Polish Literature of the Faculty of Polish Studies at the University of Warsaw (Poland) on initiation into adulthood in drama for young people. Contact: kamazur@protonmail.com.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Open Access Policy
All articles presented on the pages of ”Dzieciństwo. Literatura i Kultura” are published in open access under a Creative Commons license - Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). It means that:
- they can be made available and quoted under the condition of explicit and clear indication of the author/authors of the referenced text;
- you cannot use legal or technological means that would limit others in using the text under the terms of the license.
More information: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
