Horror and Concern: Anthropocene Narratives for Children on the Example of Miasto Złotej by Daniel Chmielewski and Magda Rucińska
Abstract
The article presents an interpretation of the book by Daniel Chmielewski and Magda Rucińska, Miasto Złotej [Inner City] (2018), classified by the authors as an urban horror story. The author of the paper attempts to expand this category with elements of the eco-horror genre. The study is supplemented by the concept of Anthropocene, as well as an approach that integrates ecological humanities and ecocriticism. It is aimed to determine to what extent the postulates related to those notions are implemented in the analysed book. The author of the article proves that not only does their presence modify generic conventions of horror, but most of all it transforms the book into a small treaty on community education.
Keywords
Anthropocene; Daniel Chmielewski; eco-horror story; urban horror story; ecological humanities; ecocriticism; Magda Rucińska; Miasto Złotej [Inner City]; scenarios for the future
References
Abramowska, J. (2010). Pisarze w zwierzyńcu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Barcz, A., Dąbrowska, M. (red.). (2014). Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna. Lublin: E-naukowiec.
Barcz, A., Łagodzka, D. (red.). (2015). Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Barcz, A. (2016). Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze. Katowice: WN Śląsk.
Barry, P. (2017). Ekokrytyka (M. Białodzia, M. Furmaniak, R. Korzeń i in., tłum.). W: P. Czapliński, J. B. Bednarek, D. Gostyński (red.), Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich (s. 21−36). Poznań: Rys. (wyd. oryg. 2002).
Bateson, G. (1996). Umysł i przyroda. Jedność konieczna (A. Tanalska-Dulęba, tłum.). Warszawa: PIW. (wyd. oryg. 1979).
Bendyk, E. (2015). Świat bez węgla. W: M. Sutowski (red.), Polski węgiel. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Bińczyk, E. (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: WN PWN.
Black, R. W. (1994). What we talk about when we talk about ecocriticism. Referat wygłoszony podczas spotkania Western Literature Association Meeting, Salt Lake City, UT. Pobrane z: https://www.asle.org/wp-content/uploads/ASLE_Primer_DefiningEcocrit.pdf.
Chmielewski, D. (2018). Miasto Złotej. Warszawa: Tadam.
Czapliński, P. (2017). Ekokrytyka. W: P. Czapliński, J. B. Bednarek, D. Gostyński (red.), Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich (s. 182−184). Poznań: Rys.
Czochralska, B. (2001). Spotkanie z innym człowiekiem. W: A. Papuziński, Z. Hull (red.), Wokół eko-filozofii. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Henrykowi Skolimowskiemu dla uczczenia siedemdziesięciolecia urodzin (s. 25−30). Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Domańska, E. (2013). Humanistyka ekologiczna. Teksty Drugie, 1−2, 13−32.
Dubas, E. (2006). Samotność – uniwersalny „temat” życia ludzkiego i wychowania. W: P. Domeracki, W. Tyburski (red.), Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne (s. 329−349). Toruń: WN UMK.
Ekman, S. (2018). Urban fantasy – literatura Niewidocznego (M. Wąsowicz, tłum.). Creatio Fantastica, 1(58), 7−27. https://doi.org/10.5281/zenodo.1419517. (wyd. oryg. 2016).
Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum. O istocie religijności (R. Reszke, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo KR. (wyd. oryg. 1957).
Fiedorczuk, J. (2015). Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk: WN Katedra.
Freud, Z. (1997). Niesamowite. W: Pisma psychologiczne (R. Reszke, tłum., s. 233–262). Warszawa: KR. (wyd. oryg. 1919).
Gajda, R., Szcześniak, N. (2018). Archistorie. Jak odkrywać przestrzeń miast?. Kraków: Znak.
Gajda, R., Szcześniak, N. (2015–2018). Architecture is a good idea. Pobrane z: https://goodidea.archi.
Gemra, A. (2006). Twarz pod maską. Kilka uwag na marginesie wybranych ikon grozy. W: J. Kolbuszewski (red.), Literatura i wyobraźnia. Prace ofiarowane profesorowi Tadeuszowi Żabskiemu (s. 501−510). Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.
Gralewicz-Wolny, I. (2015). „Tę książkę wymyślił pies”. Ferdynand Wspaniały Ludwika Jerzego Kerna jako lektura ekokrytyczna. W: B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, A. Zok-Smoła (red.), (Przed)szkolne spotkania z lekturą (s. 315−324). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Has-Tokarz, A. (2006). Horror architektoniczny. O fizycznym i semantycznym statusie przestrzeni w literaturze i filmie grozy. W: J. Kolbuszewski (red.), Literatura i wyobraźnia. Prace ofiarowane profesorowi Tadeuszowi Żabskiemu (s. 465−485). Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.
Has-Tokarz, A. (2010). Horror w literaturze współczesnej i filmie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Has-Tokarz, A. (2015). Zwierzę-zabójca jako motyw literacki i filmowy. Rzecz o horrorze eko(logiczym). W: E. Łoch, A. Trześniewska, D. Piechota (red.), Emancypacja zwierząt? (s. 88−103). Lublin: LTN.
Jarzyna, A. (2019). Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Kopczyński, K., Skoczylas, J. (2008). Krajobraz przyrodniczy i kulturowy. Próba ujęcia interdyscyplinarnego. Poznań: WN UAM.
Krupiński, P. (2016). „Dlaczego gęsi krzyczały?”. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Warszawa: IBL PAN.
Landsberg, A. (2012). Pamięć protetyczna (M. Szewczyk, tłum.). W: I. Kurz, P. Kwiatkowska, Ł. Zaremba (red.), Antropologia kultury wizualnej (s. 690−698). Warszawa: Wydawnictwa UW. (wyd. oryg. 2004).
Latour, B. (2014). Anthropology at the time of the Anthropocene – a personal view of what is to be studied. Referat wygłoszony podczas dorocznego spotkania American Association of Anthropologists, Waszyngton, DC. Pobrane z: http://www.bruno-latour.fr/sites/default/files/139-AAA-Washington.pdf.
Maliszewski, K. (2015). Pedagogika na pograniczu światów. Eseje z cyklu „Medium Mundi”. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Mik, A., Pokora, P., Skowera, M. (red.). (2016). Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Muszyński, H. (1977). Zarys teorii wychowania. Warszawa: WN PWN.
Mytych-Forajter, B. (2015). Doktor Dolittle i jego zwierzęta – lektura ekokrytyczna. W: B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, A. Zok-Smoła (red.), (Przed)szkolne spotkania z lekturą (s. 325−334). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Norberg-Schultz, Ch. (1971). Existence, space and architecture. London, New York, NY: Studio Vista, Praeger.
Oreskes, N., Conway, E. (2017). Upadek cywilizacji zachodniej. Spojrzenie z przyszłości (E. Bińczyk, J. Gużyński, K. Tarkowski, tłum.). Warszawa: WN PWN. (wyd. oryg. 2014).
Oworuszko, M. (2015a). Walenty i spółka. Warszawa: Mobuki.
Oworuszko, M. (2015b). Walenty i spółka ruszają w świat. Warszawa: Mobuki.
Oworuszko, M. (2016a). Walenty i spółka budują piramidę. Warszawa: Mobuki.
Oworuszko, M. (2016b). Walenty i spółka szukają witamin. Warszawa: Mobuki.
Oworuszko, M. (2017). Walenty i spółka podróżują w czasie. Warszawa: Mobuki.
Oworuszko, M. (2018). Walenty i spółka znajdują mapę. Warszawa: Mobuki.
Oworuszko, M. (2019). Walenty i spółka organizują olimpiadę. Warszawa: Mobuki.
Pacewicz, P. (2020, 19 stycznia). RPO: Uczcie o zmianach klimatu! MEN: Uczymy o dziurze ozonowej i korozji. OKO: Co to ma do rzeczy?. Pobrane z: https://oko.press/rpo-uczcie-o-zmianach-klimatu-men-uczymy-o-dziurze-ozonowej-oko-press-analizuje-szkolny-program/.
Popkiewicz, P., Kardaś, A., Malinowski, S. (2019). Nauka o klimacie. Obserwacje zmian klimatu teraz i w przeszłości, mechanizmy działania systemu klimatycznego, dawne zmiany klimatu − co, kiedy, jak i dlaczego, obecna zmiana klimatu − obserwacje, przyczyny, przyszła zmiana klimatu − dokąd zmierzamy, klimatyczne kontrowersje. Katowice: Sonia Draga.
Rąbkowska, E. (2017). Zwierzęta i ich dzieci – poznanie, empatia, etyka. Perspektywa ekokrytyczna w literaturze dla dzieci i młodzieży. W: P. Czapliński, J. B. Bednarek, D. Gostyński (red.), Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich (s. 37−48). Poznań: Rys.
Ruskin, J. (1849). The seven lamps of architecture. London: The Waverley Book Company.
Scruton, R. (2017). Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie (J. Grzegorczyk, R. P. Wierzchosławski, tłum.). Poznań: Zysk i S-ka. (wyd. oryg. 2012).
Skolimowski, H., Górecki, J. K. (2003). Zielone oko kosmosu. Wokół ekofilozofii w rozmowach i esejach. Wrocław: Atla 2.
Slany, K. (2016). Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: WN UP.
Strękowska-Zaremba, M. (2017). Dom nie z tej ziemi. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Tabaszewska, J. (2010). Jedna przyroda czy przyrody alternatywne? O pojmowaniu i obrazach przyrody w polskiej poezji. Kraków: TAiWPN Universitas.
Wilson, E. O. (2017). Pół Ziemi. Walka naszej planety o życie (B. Baran, tłum.). Warszawa: Aletheia. (wyd. oryg. 2016).
Wyka, A. (1996). Próba komentarza. W: G. Bateson, Umysł i przyroda. Jedność konieczna (A. Tanalska-Dulęba, tłum., s. 305−315). Warszawa: PIW.
Zajączkowska, U. (2019). Patyki, badyle. Warszawa: Marginesy.
University of Silesia in Katowice Poland
https://orcid.org/0000-0001-9032-8875
Małgorzata Wójcik-Dudek – PhD, works at the Institute of Literary Studies at the University of Silesia in Katowice (Poland). Her research interests include literature education, as well as children’s and young adult literature. Contact: malgorzata.wojcik-dudek@us.edu.pl.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Open Access Policy
All articles presented on the pages of ”Dzieciństwo. Literatura i Kultura” are published in open access under a Creative Commons license - Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). It means that:
- they can be made available and quoted under the condition of explicit and clear indication of the author/authors of the referenced text;
- you cannot use legal or technological means that would limit others in using the text under the terms of the license.
More information: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/