Uwaga, pułapki na dzieci! Topografia nawiedzonego domu w Duchu Stevena Spielberga i Tobe’a Hoopera
Abstrakt
Artykuł jest analizą Ducha (1982) Stevena Spielberga i Tobe’a Hoopera. Autorka rekonstruuje w nim model przestrzenny filmowego domu Freelingów. Budynek, pojedyncze pomieszczenia i domowe sprzęty przybierają formę otwartych prostopadłościanów, przez które do wnętrz rodzinnej posiadłości przedostają się demoniczne moce. Obecność ludzkich bohaterów w nawiedzonym domu manifestuje się w niejednolity sposób, a główną linią podziału jest ich wiek i status rodzinny. W odczytaniu autorki przestrzenie salonu i wnętrza sypialni dziecięcej w filmie Duch są sugestywną reprezentacją rodzicielskich frustracji oraz dziecięcych fascynacji i lęków. Analizie towarzyszą kontekstowe odwołania do kina grozy lat 80. XX wieku oraz innych tekstów kultury wykorzystujących podobne motywy i wątki.
Słowa kluczowe
Duch; horror; kino amerykańskie lat 80. XX wieku; nawiedzony dom; pokój dziecięcy; przestrzeń w filmie; Steven Spielberg; Tobe Hooper
Bibliografia
Arkoff, S. Z., Geisinger, E., Saland, R. (prod.), Rosenberg, S. (reż.). (1979). The Amityville horror [Horror Amityville] [film]. USA: American International Pictures.
Band, A., Band, C., Dion, D. (prod.), Nicolaou, T. (reż.). (1986). TerrorVision [Potwór z kosmosu] [film]. USA: Empire Pictures.
Barrie, J. M. (2014). Piotruś Pan i Wendy (M. Rusinek, tłum.). Kraków: Znak. (wyd. oryg. 1911).
Baxter, J. (2000). Spielberg. Nieautoryzowana biografia (B. Hrycak, tłum.). Wrocław: Europa. (wyd. oryg. 1997).
Bekmakhanow, E., Chmielewski, T., Włodarczyk, J. (prod.), Trzaska, P. (reż.). (1992). Smacznego, telewizorku [film]. Czechosłowacja, Kazachstan, Polska: Atan Studio, Studio Brik, Studio Filmowe Oko.
Bernstein, J. (prod.), Littman, L. (reż.). (1983). Testament [film]. USA: Paramount Pictures.
Brook, E. D. (2018). Un/Queering family in the media. W: A. M. Harris, S. Holman Jones, S. L. Faulkner, E. D. Brook, Queering families, schooling publics: Keywords (s. 49–67). New York, NY: Routledge.
Carpenter, J., Hill, D. (prod.), Wallace, T. L. (reż.). (1982). Halloween III: Season of the witch [Halloween 3: Sezon czarownic] [film]. USA: Universal Pictures.
Corman, R., Horovitz, J. (prod.), Brock, D. (reż.). (1988). Andy Colby’s incredible adventure [Andy Colby w świecie wideo] [film]. USA: Concorde-New Horizons.
Dahl, R. (2016). BFG (Katarzyna Szczepańska-Kowalczuk, tłum.). Kraków: Znak. (wyd. oryg. 1985).
Ebert, R. (1982). Poltergeist. RogerEbert.com. Pobrane z: https://www.rogerebert.com/reviews/poltergeist-1982.
Finnell, M. (prod.), Dante, J. (reż.). (1984) Gremlins [Gremliny rozrabiają] [film]. USA: Warner Bros.
Friedberg, A. (2012). Wirtualne okno. Od Albertiego do Microsoftu (A. Rejniak-Majewska, M. Pabiś-Orzeszyna, tłum.). Warszawa: Oficyna Naukowa. (wyd. oryg. 2006).
Frosh, P. (2009). The face of the television. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 625(1), 87–102. https://doi.org/10.1177/0002716209338571.
Gordon, A. M. (2008). Empire of dreams: The science fiction and fantasy films of Steven Spielberg. Lanham, MD, Boulder, CO, New York, NY, Plymouth: Rowman & Littlefield.
Grais, M., Victor, M. (prod.), Gibson, B. (reż.). (1986). Poltergeist II: The other side [Duch II. Druga strona] [film]. USA: MGM.
Grams, M. Jr. (2014). The Twilight Zone: Unlocking the door to a television classic [wersja na Kindle]. Pobrane z: www.amazon.com.
Hermans, H. J., Hermans-Jansen, E. (2003). Dialogical processes and development of the self. W: J. Valsiner, K. J. Connolly (red.), Handbook of developmental psychology (s. 534–559). London, Thousand Oaks, CA, New Delhi: SAGE.
Héroux, C., David, P., Solnicki, V. (prod.), Cronenberg, D. (reż.). (1983) Videodrome [Wideodrom] [film]. Kanada: Universal Pictures.
Hughes Jachimiak, P. (2014). Remembering the cultural geographies of a childhood home. Farnham: Routledge.
Kael, P. (1982, 14 czerwca). The pure and the impure. New Yorker, 119–122.
Kendrick, J. (2009). Hollywood bloodshed: Violence in 1980s American cinema. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press.
Kendrick, J. (2014). Darkness in the bliss-out: A reconsideration of the films of Steven Spielberg. New York, NY, London, New Delhi, Sydney: Bloomsbury.
Kendrick, J. (2016). Ambiguous loss: The depiction of child abduction in Spielberg’s early films. W: A. Schober, D. Olso (red.), Children in the films of Steven Spielberg (s. 71–90). London, Lanham, MD: Lexington Books.
Kennedy, K., Marshall, F., Molen, G. R. (prod.), Spielberg, S. (reż.). (1991). Hook [film]. USA: TriStar Pictures.
Kincaid, J. R. (1998). Erotic innocence: The culture of child molesting. Durham, London: Duke University Press.
King, S. (2018). Miasteczko Salem (A. Niekoniecznik, tłum.). Warszawa: Prószyński i S-ka, Albatros. (wyd. oryg. 1975).
Kobritz, R., Silliphant, S. (prod.). (1979). Salem’s Lot [Miasteczko Salem] [serial telewizyjny]. USA: Warner Bros.
Kowalczyk, K. (2015). Różne wcielenia Szczurołapa. O sposobach przetwarzania legendy o Fleciście z Hameln w kulturze popularnej. Literatura Ludowa, 59(3), 29–41.
Kubicka, H. (2010). Tam, gdzie czai się zło. Przestrzeń w horrorze jako mechanizm budzenia strachu. Literatura i Kultura Popularna, 16, 71–89.
La Marca, A. G. (prod.), LaLoggia, F. (prod. i reż.). (1988). Lady in white [Biała dama] [film]. USA: New Century Vista Film Company.
Leonetti, M., Edlund R. (2008). Poltergeist (1982) / Episode #6. American Cinematographer. Pobrane z: https://ascmag.com/podcasts/poltergeist-matthew-leonetti-asc-richard-edlund-asc.
Lewton, V. (prod.), Wise, R., von Fritsch, G. (reż.). (1944). The curse of the Cat People [film]. USA: RKO Radio Pictures.
MacDonald, G. (2012). Królewna i goblin (M. Sobolewska, tłum.). Warszawa: Muchomor. (wyd. oryg. 1872).
Manferto De Fabianis, V. (adapt.). (2016). Śpiąca królewna. W: Najpiękniejsze baśnie Charles'a Perrault (P. Lange, tłum., s. 87–94). Ożarów Mazowiecki: Olesiejuk (wyd. oryg. 2015).
Marshall, F., Mercer S. (prod.), Spielberg, S. (prod. i reż.). (2016). The BFG [BFG. Bardzo Fajny Gigant] [film]. USA: Walt Disney Studios Motion Pictures.
Marshall, F., Spielberg, S. (prod.), Hooper, T. (reż.). (1982). Poltergeist [Duch] [film]. USA: MGM.
Martin, B. (1982). Poltergeist. An interview with producer Frank Marshall. Fangoria, 19, 54–62.
Massacces, A. (prod.), Lenzi, U. (reż.). (1988). La Casa 3 [Dziewczynka z pajacem] [film]. Włochy: Gruppo.
Matheson, R. (1953). Little girl lost. Amazing Stories, 27(7), 50–59.
Matheson, R. (scen.), Stewart, P. (reż.). (1962). Little girl lost [odcinek serialu telewizyjnego]. W: R. Serling (prod.), The twilight zone. New York, NY: CBS.
McBride, J. (2010). Steven Spielberg: A biography: Second edition. Jackson, MS: University Press of Mississippi.
Moorhead, J. (2008, 20 września). Missing kids and their empty rooms, The Guardian. Pobrane z: https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2008/sep/20/family.children.
Muir, J. K. (2007). Horror films of the 1980s: Volume 1 & 2. Jefferson, NC, London: McFarland.
Murphy, B. M. (2009). The suburban Gothic in American popular culture. New York, NY: Palgrave Macmillan.
Newman, K. (2011). Nightmare movies: Horror on screen since the 1960s. London, Berlin, New York, NY, Sydney: Bloomsbury.
Nikolajeva, M. (2004). From mythic to linear: Time in children’s literature. Lanham, MD, London: Scarecrow Press.
Palmer, W. J. (1995). The films of the eighties: A social history. Carbondale, IL, Edwardsville, IL: Southern Illinois University Press.
Péju, P. (2008). Dziewczynka w baśniowym lesie. O poetykę baśni: w odpowiedzi na interpretacje psychoanalityczne i formalistyczne. (M. Pluta, tłum.). Warszawa: Sic!. (wyd. oryg. 1981).
Raimi, S., Tapert, R., Lee, R. (prod.), Kenan, R. (reż.). (2015). Poltergeist [film]. USA: 20th Century Fox, MGM.
Rudd, D. (2006). The blot of Peter Pan. W: D. R. White, A. C. Tarr (red.), J. M. Barrie’s Peter Pan in and out of time: A children’s classic at 100 (s. 263–278). Lanham, MD, Toronto, Oxford: ChLA.
Sanello, F. (2002). Spielberg: The man, the movies, the mythology. Lanham, MD, New York, NY, Oxford: Taylor Trade.
Sconce, J. (2010). Haunted networks. W: K. Lacefield (red.), The scary screen: Media anxiety in The Ring. Farnham, MD: Routledge.
Scott, R. (prod. i reż.). (1987). The video dead [film]. USA: Manson International.
Slany, K. (2016). Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: WN UP.
Smokler, K. (2016). Brat pack America: A love letter to the ’80s teen movies. Los Angeles, CA: Rare Bird Books.
Stallone, P. A. (prod.), Golding, P. (reż.). (1988). Pulse [Impuls] [film]. USA: Columbia Pictures.
Sternheimer, K. (2017). Connecting social problems and popular culture: Why media is not the answer. Boulder, CO: Westview Press.
Straczuk, J. (2013). Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi. Toruń: WN UMK.
Syska, R. (2012). Zmory, które straszą na jawie. Motyw dziecka w amerykańskim horrorze lat 80. Studia Filmoznawcze, 33, 57–70.
Szyłak, J. (red.). (2011). Kino Nowej Przygody. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Vhs Horror (2013, 14 lipca). The video dead 1987 Gr subs. YouTube. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=Z8hi0TPq1YU.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-4983-9195
Karolina Kostyra – mgr, przygotowuje rozprawę doktorską w Instytucie Nauk o Kulturze Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach dotyczącą topografii pokoju dziecięcego w filmach fantastycznych lat 80. XX wieku. Kontakt: gilbertalbertyna@gmail.com.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
