"Pretty fast evolution": Introduction to the Analysis of Pandemic Changes in Young Adult Literature in Poland
Abstract
This article addresses the post-pandemic changes in the young adult book market in Poland, both in terms of Polish books and translated foreign titles. The thesis of the text posits that changes in this segment began after the post-1989 democratic transition, when books from the USA reached Poland and then became a point of reference for a new generation of readers born in a free country. The author highlights the pandemic period as a key stage in the transformation of young adult literature due to the noticeable increase in reader interest during this time and the intensified efforts of publishers. These transformations primarily involve changes in the way of thinking about the publishers of young adult literature, which began to be treated as brands, the development of bookmedia (such as Bookstagram and BookTok), and the emergence of Polish authors from the Wattpad platform on the book market.
.
Keywords
participatory culture; young adult literature; social media; generation Z; book market; Wattpad
References
Adamus, M. (2022, 24 września). „BookTok kazał mi to przeczytać”. Krytyka Polityczna. Pobrane 20 czerwca 2023 z: https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/magdalena-adamus-booktok-co-czytaja-nastolatki/.
Alter, A., Harris, E. A. (2023, 3 lipca). TikTok sells a lot of books: Now, its owner wants to publish them, too. New York Times. Pobrane 10 lipca 2023 z: https://www.nytimes.com/2023/07/01/books/tiktok-book-publishing-bytedance.html.
Arzbaecher, L. (2023, 18 lipca). 10 books you didn’t know started out as fan fiction, from Twilight to Star Wars-inspired stories. Business Insider. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://www.businessinsider.com/guides/learning/fanfiction-books?r=US&IR=T#after-by-anna-todd-4.
Bulkowski, K., Kaźmierczak, J. (2023). Przeczytać i zrozumieć. Wyniki międzynarodowego badania osiągnięć czwartoklasistów w czytaniu – PIRLS 2021. Instytut Badań Edukacyjnych.
Całek, A., Olkusz, K., Korczak, A., Skowera, M. (2017). Ta dziwna instytucja zwana fantastyką młodzieżową. Creatio Fantastica, 56(1), s. 115–125.
Cart, M. (2022). Young adult literature: From romance to realism (wyd. 4). ALA Neal-Schuman.
Chymkowski, R., Koryś, I., Zasacka, Z. (2024). Stan czytelnictwa książek w Polsce w 2023 roku. Biblioteka Narodowa.
Chymkowski, R., Zasacka, Z. (2021). Stan czytelnictwa w Polsce w 2020 roku. Biblioteka Narodowa.
Clinton, K., Jenkins, H., Purushotma, R., Robison, A., Weigel, M. (2005). Confronting the challenge of participatory culture: Media education for the 21st Century. MIT Press.
Curcic, D. (2023, 30 stycznia). Young adult book sales statistics. WordsRated. Pobrane 10 sierpnia 2024 z: https://wordsrated.com/young-adult-book-sales/.
Cykorz, K. (2022, 16 października). Mili młodzi ludzie. Dwutygodnik. Pobrane 10 czerwca 2023 z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/10458-mili-mlodzi-ludzie.html.
Czytelnia Wydaje Nam Się. (2023). Pobrane 20 maja 2023 z: https://www.facebook.com/groups/czytelniawns/.
Deahl, R., Rosen, J. (2012, 14 grudnia). New adult: Needless marketing-speak or valued subgenre?. Publishers Weekly. Pobrane 30 maja 2023 z: https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/publishing-and-marketing/article/55164-new-adult-needless-marketing-speak-or-valued-subgenre.html.
De Leon, R. (2022, 31 grudnia). TikTok figured out an easy way to recommend books: The results were dubious. Slate. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://slate.com/culture/2022/12/booktok-trope-sales-romance-fantasy-genre.html.
Dębski, M., Flis, J. (2023). MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym. Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi w Polsce. Fundacja Unaweza.
Donahue, D. (2013, 15 kwietnia). New adult fiction is the hot new category in books. USA Today. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://eu.usatoday.com/story/life/books/2013/04/15/new-adult-genre-is-the-hottest-category-in-book-publishing/2022707/.
Dyrda, W. (2022, 23 września). Historia marki We need YA, czyli jak to się zaczęło?. We need YA. Pobrane 20 maja 2023 z: https://weneedya.pl/2022/09/23/historia-we-need-ya/.
Ellis, M. (2024, 26 lutego). Harry Potter fan fic Manacled has the internet under its spell. How author SenLinYu turned it into a book deal. USA Today. Pobrane 10 sierpnia 2024 z: https://www.today.com/popculture/books/manacled-senlinyu-alchemised-interview-rcna138822.
Farshore, HarperCollins Children’s Books. (2024). The Farshore and HarperCollins Children’s Books annual review of children’s reading for pleasure, 2024. Pobrane 10 sierpnia 2024 z: https://www.farshore.co.uk/wp-content/uploads/sites/46/2024/04/The-Farshore-and-HCCB-Annual-Review-of-Childrens-Reading-for-Pleasure-1.pdf.
Faulstich, W. (2019). Teoria systemu społecznego obiegu literatury (K. Kozłowski, M. Kasprzyk, tłum.). Przestrzenie Teorii, 32, 435–451. (wyd. oryg. 2000).
Flood, A. (2021, 25 czerwca). The rise of BookTok: meet the teen influencers pushing books up the charts. The Guardian. Pobrane 20 maja 2023 z: https://www.theguardian.com/books/2021/jun/25/the-rise-of-booktok-meet-the-teen-influencers-pushing-books-up-the-charts.
Francis, T., Hoefel, F. (2018, 12 listopada). „True Gen”: Generation Z and its implications for companies. McKinsey. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/true-gen-generation-z-and-its-implications-for-companies#/.
Gębarowska, A., Warzybok, A., Zajączkowska, B., Siwiński, K., Gawlik, K., Wołczyk, E. Kus, E., Janik, K., Grybś-Kabocik, M., Matuszak, J., Bułanow, M., Oszczyk, F., Krakowiak, M., Zamojska, W., Sieczkowski, S., Czajkowska, A., Prokopiuk, A., Król, J., Jaworska, M., Staniszewska, P., Ogłaza, T., Osip-Krystek, A., Łebkowska, A., Gierasimiuk, J., Banach, M., Kacpura, J., Detlaf, T., Zdrodowski, D., Chomentowska, G., Koprowska, M., Niżnik-Chojnowska, W., Cembala, S., Kubica-Ścieszko, E., Idzik, P., Kowalczuk, A. (2024). Trend impact YOUTH. Przez pryzmat młodych. PTBRiO.
Gołębiowska, A. T. (2023, 22 kwietnia). Młodzież czyta coraz więcej. Biblioteka Narodowa publikuje raport o stanie czytelnictwa w 2022 roku. Niestatystyczny. Pobrane 20 czerwca 2023 z: https://niestatystyczny.pl/2023/04/22/mlodziez-czyta-coraz-wiecej-biblioteka-narodowa-publikuje-raport-o-stanie-czytelnictwa-w-2022-roku/.
Harris, E. A. (2022, 6 lipca). How TikTok became a best-selling machine. New York Times. Pobrane 20 maja 2023 z: https://www.nytimes.com/2022/07/01/books/tiktok-books-booktok.html.
Haupt, A. (2018, 24 grudnia). How The Outsiders, Harry Potter and The Hunger Games transformed YA fiction. The Washington Post. Pobrane 20 marca 2023 z: https://www.washingtonpost.com/entertainment/books/how-the-outsiders-harry-potter-and-the-hunger-games-transformed-ya-fiction/2018/12/24/525157da-03c8-11e9-9122-82e98f91ee6f_story.html.
Heska-Kwaśniewicz, K., Tałuć, K. (2013). Wstęp. W: K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć (red), Literatura dla dzieci i młodzieży (1945–1989). Tom 3. (s. 7–13). Wydawnictwo UŚ.
Hughes, M. (2017). BookTube and the formation of the young adult canon. Portland State University.
Jankowicz, G., Maręcki, P., Palęcka, A., Sowa, J., Warczok, T. (2014). Literatura polska po 1989 r. w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań. Korporacja Ha!art.
Jenkins H. (2007). Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów (J. Nowak, tłum.). Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. (wyd. oryg. 2006).
Kois, D. (2023, 9 maja). An interview with the author whose novel is rocketing up the Amazon charts thanks to a tweet from someone called „Bigolas Dickolas”. Slate. Pobrane 20 maja 2023 z: https://slate.com/culture/2023/05/amal-el-mohtar-bigolas-dickolas-tweet-interview.html.
Lamba, M. (2014, 7 sierpnia). The key differences between middle grade vs young adult. Writer’s Digest. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://www.writersdigest.com/write-better-fiction/the-key-differences-between-middle-grade-vs-young-adult.
Laskowska, J. (2017). Rynek książki dla dzieci i młodzieży w Polsce. Jednak książki, 7, 201–210.
Lee & Low Books. (2016, 26 stycznia). Where is the diversity in publishing? The 2015 Diversity Baseline Survey results. Pobrane 22 maja 2023 z: https://blog.leeandlow.com/2016/01/26/where-is-the-diversity-in-publishing-the-2015-diversity-baseline-survey-results/.
Lee & Low Books. (2020, 28 stycznia). Where is the diversity in publishing? The 2019 Diversity Baseline Survey results. Pobrane 22 maja 2023 z: https://blog.leeandlow.com/2020/01/28/2019diversitybaselinesurvey/.
Leszczyński, G. (2010). Bunt czytelników. Proza inicjacyjna intergeneracji. Wydawnictwo SBP.
Lewestam, K. (2023, 6 czerwca). Nastolatki czytają! Tylko co?. Pismo. Pobrane 20 czerwca 2023 z: https://magazynpismo.pl/kultura/wokolksiazek/karolina-lewestam-literatura-young-adults/?seo=pw.
Maher, J. (2022, 20 października). Frankfurt Book Fair 2022: „Romantasy” and revelry on the Fair floor. Publishers Weekly. Pobrane 20 maja 2023 z: https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/international/Frankfurt-Book-Fair/article/90668-frankfurt-book-fair-2022-romantasy-and-revelry-on-the-fair-floor.html.
Malec, B. (2017). Ludzie są jak fan fiction. Na przykładzie Fanfika Natalii Osińskiej. Artes Humanae, 2, 175–189.
Marciniak, S. (2021). Zmiany i perspektywy rozwoju polskiego rynku literatury dla młodzieży. Toruńskie Studia Bibliologiczne, 14(2[27]), 125–156.
Maughan, S. (2019, 13 września). Taking middle grade to market. Publishers Weekly. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/childrens/childrens-industry-news/article/81174-taking-middle-grade-to-market.html.
McKinsey. (2022, 29 listopada). Three realities busting the Gen Z attention span myth. Pobrane 15 maja 2023 z: https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/email/genz/2022/11/29/2022-11-29b.html.
Mendruń, R. (2024). NIQ Webinar. Rynek książek w Polsce i na świecie według BookScan. LinkedIn. Pobrane 10 sierpnia 2024 z: https://lnkd.in/dKHSwgGr.
Naughton J. (2014, 11 lipca). New adult: A book category for twentysomethings by twentysomethings. Publishers Weekly. Pobrane 4 maja 2023 z: https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/publisher-news/article/63285-new-adult-matures.html.
Niesporek-Szamburska, B. (2009). Przekłady literatury dla dzieci i młodzieży – między przekazem wielokulturowym a zunifikowanym. W: K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980) (s. 46–71). Wydawnictwo UŚ.
Northall, G. (2023, 16 lutego). How BookTok revolutionised the romance genre. Professional Writing Academy. Pobrane 20 maja 2023 z: https://www.profwritingacademy.com/how-booktok-revolutionised-the-romance-genre.
O’Sullivan, J. (2023, 13 października). Who is YA for? Editors discuss the category’s shifting boundaries. Publishers Weekly. Pobrane 10 sierpnia 2024 z: https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/childrens/childrens-industry-news/article/93417-who-is-ya-for.html.
Pawłowska-Tomczak, J. (2023, 16 lutego). Jak sprzedawać kulturę w sieci? – wywiad z Łukaszem Kierusem, prezesem zarządu Glosel sp. z o.o. sp. k. Ecomersy. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://ecomersy.pl/jak-sprzedawac-kulture-w-sieci-wywiad-z-lukaszem-kierusem-prezesem-zarzadu-glosel-sp-z-oo-sp-k.
Pioneers (2023). #BookTok takes over Frankfurt. Pobrane 10 sierpnia 2024 z: https://www.pioneers.agency/work/booktok-takes-over-frankfurt.
Popławska, P. (2021). BookTube jako sieć gatunków. Analiza z perspektywy retorycznej krytyki gatunkowej [nieopublikowana praca magisterska]. Uniwersytet Warszawski.
Poznańskie Targi Książki. (2023, 2 lutego). Strefa BookTokerów na Poznańskich Targach Książki. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://targiksiazki.pl/pl/aktualnosci/strefa-booktokerow-na-poznanskich-targach-ksiazki/.
Pytlos, B. (2017). Serie wydawnicze literatury dla dzieci i młodzieży w latach 1990–2015 na podstawie wybranych wydawnictw. W: K. Tałuć (red), Literatura dla dzieci i młodzieży. Tom 5 (s. 231–253). Wydawnictwo UŚ.
Rogowicz, K. (2017). Literatura dla młodzieży – między popularnością a dydaktyzmem. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 26, 89–98.
Rogowicz, K. (2018). BookTube. Młodzi dorośli o książkach i literaturze. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 27, 93–100.
Rowe, A. (2018, 26 czerwca). Why Beth Reekles is the Wattpad success story behind Netflix hit The Kissing Booth. Forbes. Pobrane 21 marca 2024 z: https://www.forbes.com/sites/adamrowe1/2018/06/26/why-beth-reekles-is-the-wattpad-success-story-behind-netflix-hit-the-kissing-booth/?sh=6835868a28d5.
Rozaki, E. (2023). Reading between the likes: The influence of BookTok on reading culture. Utrecht University.
Rybak, A. (2023, 17 maja). Poczuj się jak influencer w strefie #booktok na Targach Książki i Mediów Vivelo 2023. Eska. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://www.eska.pl/news/poczuj-sie-jak-influencer-w-strefie-booktok-na-targach-ksiazki-i-mediow-vivelo-2023-aa-hUk8-vztT-cEju.html.
School Library Journal. (2021, 13 kwietnia). YA goes adulting: 14 crossover titles with older teen characters. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://www.slj.com/story/14-crossover-ya-titles-with-older-teen-characters.
Shaffi, S. (2022, 15 sierpnia). Reader, I followed them: TikTok expands its content to tap into the BookTok phenomenon. The Guardian. Pobrane 15 czerwca 2023 z: https://www.theguardian.com/books/2022/aug/15/reader-i-followed-them-tiktok-expands-its-content-to-tap-into-the-booktok-phenomenon.
Siuda, P. (2007). Fanfiction – przejaw medialnych fandomów. W: W. Gruszczyński, A. Hebda (red.), Człowiek a media. Obserwacje – wizje – obawy (s. 143–157). Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Sobolewska, J. (2022, 7 sierpnia). Młodzież nic nie czyta? Nieprawda! Wystarczy zajrzeć do księgarni. Polityka. Pobrane 15 maja 2023 z: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/2175581,1,mlodziez-nic-nie-czyta-nieprawda-wystarczy-zajrzec-do-ksiegarni.read.
Sobolewska, J. (2023, 17 marca). Rodzina Monet. Nowy hit literatury młodzieżowej. Nieco lepszy niż Pizgacz. Polityka. Pobrane 30 maja 2023 z: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/2204788,1,rodzina-monet-nowy-hit-literatury-mlodziezowej-nieco-lepszy-niz-pizgacz.read.
Szot, W. (2023, 17 marca). Nie piszę na zamówienie czytelników, piszę na Wattpadzie. Sagę Weroniki Marczak czytają tysiące. Wyborcza. Pobrane 20 maja 2023 z: https://wyborcza.pl/7,75517,29537143,mlodzi-ludzie-maja-awersje-do-polski.html.
Szyłło A. (2023, 2 czerwca). Booktokerki to niepoważne nastolatki? Jedno zdjęcie z książką w wannie podniosło Rusinkowi sprzedaż o 10 tysięcy. Wyborcza. Pobrane 5 czerwca 2023 z: https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,29822817,booktokerki-to-niepowazne-nastolatki-jedno-zdjecie-z-ksiazka.html#S.embed_link-K.C-B.1-L.7.zw.
Szymczak, R. (2023, 3 marca). Jak Pizgacz podbiła polską literaturę? Fenomen Start a fire. Empik. Pobrane 10 czerwca 2023 z: https://www.empik.com/pasje/jak-pizgacz-podbila-polska-literature-fenomen-start-a-fire,130637,a.
Tenderenda-Ożóg, E. (2023, 16 lutego). 150-proc. wzrost zainteresowania książkami Young Adult w Empiku. Rynek książki. Pobrane 20 marca 2023 z: https://rynek-ksiazki.pl/aktualnosci/150-proc-wzrost-zainteresowania-ksiazkami-young-adult-w-empiku/.
Tkaczyk, P. (2011). Zakamarki marki. Helion.
Twenge, J. (2023). Pokolenia. Prawdziwe różnice między pokoleniami X, Y, Z, baby boomersami i cichym pokoleniem oraz co one oznaczają dla przyszłości zachodniego świata. (A. Nowak-Młynikowska, tłum.). Smak Słowa. (wyd. oryg. 2023)
VicthoriaAnneScarlet. (2023, 18 lipca). [Opinia o Tego lata stałam się piękna Jenny Han]. Lubimyczytać. Pobrane 19 lipca 2023 z: https://lubimyczytac.pl/ksiazka/tego-lata-stalam-sie-piekna/opinia/71432468.
Wattpad Brand Partnerships. (2019, 27 marca). The story of After from Wattpad to Hollywood. Pobrane 21 marca 2024 z: https://brands.wattpad.com/insights/the-story-of-after-from-wattpad-to-hollywood.
We need YA. (2018). O nas. Pobrane 20 maja 2023 z: https://weneedya.pl/o-nas/.
Wydawnictwo Jaguar. (2023). Kraków, Warszawa, znikające bilety, marzenia o spotkaniu, to wszystko się dzieje i wydarzy w kwietniu! Czekacie?. Pobrane 15 czerwca 2023 r. z: https://wydawnictwo-jaguar.pl/wydarzenie/163?slug=szalenstwo-w-zwiazku-z-przyjazdem-holly-black-do-polski.
Zasacka, Z. (2014). Czytelnictwo dzieci i młodzieży. Instytut Badań Edukacyjnych.
Zasacka, Z. (2020). Czytelnictwo młodzieży szkolnej 2017. Rocznik Biblioteki Narodowej, 51, 11–242.
University of Warsaw Poland
https://orcid.org/0009-0003-4781-1812
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Open Access Policy
All articles presented on the pages of ”Dzieciństwo. Literatura i Kultura” are published in open access under a Creative Commons license - Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). It means that:
- they can be made available and quoted under the condition of explicit and clear indication of the author/authors of the referenced text;
- you cannot use legal or technological means that would limit others in using the text under the terms of the license.
More information: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
