„Puszcza jodłowa” Stefana Żeromskiego w świetle tradycji przyrodopisarskiej
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony analizie Puszczy jodłowej Stefana Żeromskiego w świetle tradycji przyrodopisarstwa. Natura miała ogromny wpływ na życie i twórczość Żeromskiego. Puszcza jodłowa to utwór, w którym pisarz odwołuje się do miejsc z młodości (zwłaszcza Gór Świętokrzyskich). Żeromski jest świadomy skomplikowanego systemu powiązań między światem biologicznym, mineralnym oraz ludzkim. Co warto podkreślić, w Puszczy jodłowej świat natury i ludzi splata się z historią. Mimo obecnego w niej antropocentryzmu wrażliwość ekologiczna pisarza ujawnia się w postulacie ochrony puszczy oraz w jego bliskiej relacji z naturą.
Słowa kluczowe
ntura; ekologia; przyrodopisarstwo; ekokrytyka; Stefan Żeromski
Bibliografia
Adamczyk, Zdzisław J., Pierwszy góral świętokrzyski, „Ikar” 1993.
Barcz, Anna, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice 2016.
Buell, Laurence, Representing the Environment, w: The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, red. L. Couple, London−New York 2000.
Buell, Laurence, The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing and the Formation of American Culture, Cambridge 1996.
Darwin, Karol, O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt, tłum. Sz. Dickstein, J. Nusbaum, Warszawa 2012.
Domańska, Ewa, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie” 2013, nr 1/2.
Durczak, Joanna, Rozmowy z ziemią. Tradycja przyrodopisarska w literaturze amerykańskiej, Lublin 2010.
Fiedorczuk, Julia, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk 2015.
Flis-Czerniak, Elżbieta, Wallenrod i aeroplan. Jeszcze słów kilka o związku twórczości Stefana Żeromskiego z tradycją romantyczną na przykładzie „Urody życia”, w: eadem, Błędni rycerze i nauczyciele rozumności. Dialogi z romantyzmem w literaturze polskiej 1864−1918, Lublin 2015.
Gifford, Terry, The Social Construction of Nature, w: The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, red. L. Couple, London−New York 2000, s. 173−176.
Hutnikiewicz, Artur, Młoda Polska, Warszawa 2002.
Ihnatowicz, Ewa, Puszcza Żeromskiego i Orzeszkowej, w: Klucze do Żeromskiego, red. K. Stępnik, Lublin 2003.
Kolbuszewski, Jacek, Ochrona przyrody a kultura, Wrocław 1992.
Kopaliński, Władysław, Jeleń, w: idem, Słownik symboli, Warszawa 2017.
Kowalczykowa, Alina, Natura niepodległa, w: Żeromski. Tradycja i eksperyment, idea i układ J. Ławski, red. nauk. A. Janicka, A. Kowalczykowa, G. Kowalski, Białystok−Rapperswil 2013.
Koziołek, Ryszard, Kompleks Darwina, „Teksty Drugie” 2011, nr 3.
Kronenberg, Anna, Geopoetyka. Związki literatury i środowiska, Łódź 2014.
Linkner, Tadeusz, Mitologia słowiańska w literaturze Młodej Polski, Gdańsk 1991.
Łoch, Eugenia, Topos dworu w „Nad Niemnem” i w wybranych utworach nowelistycznych Elizy Orzeszkowej, w: eadem, Wokół modernizmu. Studia o literaturze XIX i XX wieku, Lublin 1996.
Olszewska, Maria Jolanta, W stronę syntezy. Szczególna lekcja historii i patriotyzmu. „Puszcza jodłowa”, w: eadem, Stefan Żeromski. Spotkania, Warszawa 2015.
Saganiak, Magdalena, „Wisła” Stefana Żeromskiego − misterium przyrody i historii, w: Czytanie modernizmu, pod red. M. Olszewskiej i G. Bąbiaka, Warszawa 2004.
Schollenberger, Justyna, Stworzenia Darwina. O granicy człowiek−zwierzę, Warszawa 2020.
Skała, Agata, W kręgu mitu, w: eadem, Adolf Dygasiński. Niepoprawny pozytywista. Między tradycją a nowoczesnością, Lublin 2013.
Soper, Kate, The Idea of Nature, w: The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, red. L. Couple, London−New York 2000.
Sztachelska, Jolanta, Żeromski współczesny, w: Żeromski. Tradycja i eksperyment, idea i układ J. Ławski, red. nauk. A. Janicka, A. Kowalczykowa, G. Kowalski, Białystok−Rapperswil 2013.
Śniedziewski, Piotr, Melancholijne spojrzenie, Kraków 2011.
Ubertowska, Aleksandra, Pisanie puszczy. Ekonomie dyskursu ekokrytycznego i postkolonialnego, „Teksty Drugie” 2017, nr 6.
Vražić, Małgorzata, Projekty kultury. Na przełęczach utopii: Stanisław Witkiewicz i Stefan Żeromski, w: Żeromski. Tradycja i eksperyment, idea i układ J. Ławski, red. nauk. A. Janicka, A. Kowalczykowa, G. Kowalski, Białystok−Rapperswil 2013.
Zieliński, Stanisław, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich: podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci-pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa 1933.
Żeromski, Stefan, Echa leśne, w: idem, Opowiadania, Warszawa 1971.
Żeromski, Stefan, Puszcza jodłowa, w: idem, Opowiadania, wstęp J. Z. Jakubowski, Warszawa 1971.
Uniwersytet w Białymstoku Polska
https://orcid.org/0000-0002-7943-384X
doktor nauk humanistycznych, asystent w Katedrze Badań Porównawczych i Edytorstwa w Kolegium Literaturoznawstwa Uniwersytetu w Białymstoku; członek Laboratorium Animal Studies (LAS). Autor książek: Między utopią a melancholią. W kręgu nowoczesnej i ponowoczesnej literatury fantastycznej (2015), Pozytywistów spotkania z naturą. Szkice ekokrytyczne (2018). Współredaktor serii Zielona Historia Literatury, w jej ramach ukazały się: Emancypacja zwierząt? (2015), Ekomodernizmy (2016), Między empatią a okrucieństwem (2018), (Nie)zapomniane zwierzęta (2021). W kręgu jego zainteresowań badawczych znajdują się: literatura drugiej połowy dziewiętnastego wieku, współczesna kultura popularna, ekokrytyka oraz animal studies.
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
